Rouwen, we kennen het na verlies. Maar rouw kent veel meer oorzaken. Je kunt ook intens verdrietig zijn om iets wat niet was. Bijvoorbeeld het gemis van een veilige kraamperiode, rouwen om de bevalling die uitmondde in een spoedkeizersnede, je kunt de beleving van een onbezorgde zwangerschap missen of verdriet hebben om een langdurig vruchtbaarheidstraject in het ziekenhuis. En zo kan ik nog wel even doorgaan, rouw kent dus meer oorzaken dan verlies alleen.

Het rouwproces

Rouw is een proces dat voor iedereen anders is. Wat wel voor iedereen hetzelfde is zijn de emoties waar je doorheen gaat. Sommigen stellen dat die emoties elkaar altijd netjes opvolgen. Alsof we allemaal rouwen in een vast patroon. Maar in werkelijkheid wisselen de emoties elkaar af. Zo kun je een tijdje heen en weer pingpongen tussen twee emoties, sla je er eens eentje over of – op het moment dat je even rustig adem denkt te kunnen halen – schiet je ineens in een verdrietige fase. Tot het moment komt dat het lichter wordt en het ook lichter blijft.

Hoe jij die emoties ervaart, welke emoties elkaar opvolgen en hoe lang een periode duurt, dat is niet te voorspellen. En dus voor iedereen anders. Over welke emoties heb ik het dan eigenlijk? Elisabeth Kübler-Ross omschreef er een heel aantal waarvan ontkenning, boosheid, vechten, verdriet en aanvaarden de belangrijksten zijn.

De emoties die passen bij rouw

  • Ontkenning of ongeloof – je ontkent nog even wat je stiekem al weet. Later, als je wat meer ruimte hebt om te verwerken wat er op je af kwam, laat je de ervaring en alle gevoelens die daarbij horen toe.
  • Boosheid – waarom overkomt jou dit? Wat kun je boos zijn op anderen (bijvoorbeeld je arts of een vriendin bij wie het altijd voor de wind gaat), het universum, op je partner op jezelf…
  • Vechten – door te vechten of te werken aan iets anders, hoop je er iets voor terug te krijgen. Iets wat de leegte die je nu voelt kan vullen. Ik schreef een website, anderen rennen marathons voor het goede doel of gaan voor een carrière switch.
  • Verdriet – en dan valt het niet meer te ontkennen: je bent verdrietig. Je mist je kleintje, je mist je oude gezonde zelf, je mist de beleving van een gewone bevalling of de fijne kraamtijd thuis, je mist het zwanger zijn, je mist de beleving van een onbezorgde zwangerschap, je mist gezellig samen ‘oefenen’ tot je plots (binnen een maand of 6) zwanger bent. Oh wat doet het pijn.
  • Aanvaarden – er komt een moment dat je kunt ‘varen op de vloed van je ervaringen’. Dat is een uitspraak van Rogers. Het lijkt een utopie maar hij is bereikbaar. Je kunt aanvaarden en loslaten wat je dacht te kunnen sturen. Je kunt zelfs leren leven zonder het meest dierbare bezit: je kind. Maar, dat kost tijd en is geen gemakkelijke opgave.

Wordt het verdriet lichter of ontstaat er leefruimte?

Zo-even schreef ik: tot het moment komt dat het lichter wordt en het ook lichter blijft. Wat is dat dan, dat lichter worden? Wordt rouw of missen dan kleiner en minder zwaar?

Wat er feitelijk gebeurt is dat de leefruimte na verloop van tijd vergroot. Eerst is rouw, je verlies, dat wat je mist… allesomvattend. Er bestaat een periode lang gewoonweg even heel weinig anders. Als je naar de tekening hieronder kijkt dan vertegenwoordigt de linker cirkel een leven dat volledig verteerd wordt door dat verdriet. Je moet weten dat dit verdriet nooit helemaal zal verdwijnen, maar na verloop van tijd zal beter hanteerbaar zijn. Het wordt een onderdeel van het leven. Stukje bij beetje wordt je leefruimte dan ook iets groter, in de tekening is dat de tweede cirkel. Nog wat later breid je leven zich uit rondom je verdriet en is er zelfs ruimte voor groei. Dat is de derde cirkel in de tekening.

Zoals je ziet verandert de grootte of vorm van het verdriet niet. Die blijft hetzelfde. Daarentegen verander jij je kijk wel en krijg je weer ruimte om te leven.

Waar heb je nu behoefte aan?

–

Dit artikel verscheen ook op andersdanverwacht.nl.

Foto en illustraties: Anders dan verwacht